• کبد که نام انگلیسی آن Liver است ، بزرگترین اندام داخلی بدن و بزرگترین غده در بدن انسان است. کبد برای بقا ضروری است و انسان تنها قادر است 24 ساعت بدون آن زنده بماند.
• کبد انسان به طور طبیعی 1.4 تا 1.6 کیلوگرم وزن دارد و رنگ آن قهوه ای مایل به صورتی و به شکل مثلث و نرم است. در سمت راست قسمت بالای شکم و در طرف راست معده و زیر دیافراگم و روی کیسه صفرا واقع است.
• کبد بیش از 500 کار انجام می دهد و بیش از 1000 آنزیم اصلی تولید می کند.
وظایف کبد
تولید و ترشح صفرا
تجزیه انسولین و سایر هورمونها
قسمت اصلی متابولیسم پروتئین
متابولیسم چربی ها شامل سنتز کلسترول ، لیپوژنز
تولید عوامل انعقادی
تجزیه هموگلوبین و ایجاد متابولیت هایی به عنوان رنگدانه های صفرا
تجزیه مواد سمی و فراورده های دارویی (متابولیسم دارویی)
تبدیل آمونیاک به اوره
ذخیره سازی تعدادی از مواد شامل گلوکز به شکل گلیکوژن ، ویتامین B12 ، آهن و مس
کبد در نخستین سه ماهه زندگی رویان ، محل اصلی تولید گلبول قرمز است. از هفته 32 زندگی جنینی ، مغز استخوان جنین این وظیفه را تقریباً به طور کامل بر عهده می گیرد.
نقش ایمنی (ایمونولوژیک)
تولید آلبومین که بخش اسمولار اصلی سرم خون است.
سیروز کبدی
• واژه سیروز (Cirrhosis) از دو لغت Kirrhos به معنای زرد-نارنجی و osis به معنای بیماری گرفته شده است.
• نوعی بیماری مزمن تغییر شکل دهنده کبد است که پارانشیم کبد دژنراسیون پیدا می کند و عملکردهای کبد اختلال پیدا می کنند.
• در سیروز جریان خون کبدی مسدود می شود که در نتیجه آن فشار سیاهرگ باب زیاد شده و واریس مری به وجود می آید.
• در صورتی که عامل ایجاد بیماری برطرف نشود ، اغمای کبدی ، خونریزی از دستگاه گوارش و نارسایی کلیه ممکن است روی دهد.
علل سیروز کبدی
o الکلیسم
o هپاتیت B مزمن
o هپاتیت C مزمن
o هپاتیت D مزمن
o هپاتیت خودایمنی (اتوایمیون)
o بیماری های ارثی مانند هموکروماتوز ، بیماری ویلسون ، گالاکتوزمی و بیماری های ذخیره گلیکوژن
o استئوهپاتیت غیر الکلی
o انسداد مجاری صفراوی در اثر فقدان مادرزادی مجاری یا آسیب دیدگی آنها در کودکان و یا در اثر سیروز صفراوی اولیه یا ثانویه در بزرگسالان (PSC)
o مصرف داروها
o تماس با سموم
o ابتلا به بعضی عفونتها مثل عفونت انگلی شیستوزومیاز
علائم سیروز
• در بسیاری از بیماران مبتلا به سیروز کبد در مراحل اولیه علائمی وجود ندارد ولی با پیشرفت بیماری ، عملکرد کبد مختل می شود و بدون توجَه به عامل ایجاد کننده سیروز علائم زیر بروز می کند :
تهوع
خستگی
بی اشتهایی
کاهش وزن
تجمع مایع در شکم (آسیت)
واریس
درد شکم
ایجاد آنژیوم های عنکبوتی بر روی پوست
خون دماغ شدن
خارش بدن
زرد رنگ شدن پوست بدن و سفیده چشمها
نحوه تشخیص سیروز کبدی
تست های آزمایشگاهی مانند بیلی روبین ، ALT ، AST و ALP برای سنجش عملکرد کبد ، کراتینین برای سنجش عملکرد کلیه ها ، همچنین تستهای تشخیص ویروس های هپاتیت و INR جهت سنجش توانایی انعقاد خون
ام آر آی (MRI) و س تی اسکن (CT )
بیوپسی کبد
ارتباط مصرف الکل و سیروز کبدی
مصرف مزمن و زیاد الکل می تواند موجب بیماری های کبدی مختلفی از جمله کبد چرب الکلی ، هپاتیت الکلی و سیروز الکلی شود!
توصیه های تغذیه ای در این بیماران :
حداکثر نمک مصرفی روزانه یک ششم قاشق چای خوری می باشد.
جهت افزایش طعم غذا از آبلیمو ، آبغوره ، گوجه فرنگی و غیره استفاده شود.
مصرف مایعات در این بیماران بر اساس تشنگی بیمار می باشد.
مصرف نوشیدنی های الکلی می تواند باعث ایجاد و تشدید علائم سیروز کبدی می شود!
استفاده از نمک های طبی کلرید پتاسیم در بیماران سیروز کبدی توصیه نمی شود. چرا که
این بیماران عمدتاً از داروی دیورتیک اسپرینولاکتون که نگهدارنده پتاسیم است ، استفاده
می کنند. در نتیجه می تواند باعث هایپرکالمی و در نهایت ایست قلبی شود!!!
باید توجه داشت که در هر لیتر مایع آسیت حدوداً 10 الی 20 گرم پروتئین وجود دارد. بنابراین همزمان با بیرون کشیدن مایع آسیت مقدار قابل ملاحظه ای پروتئین از بدن دفع می شود!
ماست مصرفی از نوع پروبیوتیک باشد.
بیماران مبتلا به سیروز کبدی ، لبنیات و پروتئین های گیاهی را به دلیل داشتن اسیدآمینه های شاخه دار BCAA ((Branched Chain Amino Acid بهتر از پروتئین گوشت تحمل می نمایند به همین دلیل در تنظیم رژیم غذایی از گروه لبنیات برای این بیماران بیشتر در نظر می گیریم.
تهیه شده توسط: ساحل سودی