سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یکی از شایع ترین اختلالات غدد درون ریز است. PCOS با افزایش سطح آندروژن ها (هورمون های مردانه)، قاعدگی های نامنظم و اختلالات متابولیکی مثل افزایش قند خون و افزایش میزان انسولین خون مشخص می شود. چاقی در حدود 50 تا 65 درصد از بیماران مبتلا به PCOS دیده شده است که ممکن است باعث مقاومت به انسولین شود و در نتیجه سطح انسولین خون افزایش یابد. همینطور سطح بالای آندروژن ها نیز ارتباط مستقیم با مقاومت به انسولین دارد بنابراین در زنان غیرچاق مبتلا به PCOS نیز ممکن است مقاومت به انسولین وجود داشته باشد. تیره شدن (قهوه ای تیره) و ضخیم شدن پوست در نواحی گردن و زیربغل یکی از نشانه های مقاومت به انسولین است که در این بیماران دیده می شود. بنابراین زنان مبتلا به PCOS بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع 2 در سنین پایین تر (دهه های 30 و 40 زندگی) قرار می گیرند. سطح آندروژن بالا و سطح انسولین بالا در خون، خطر بروز دیس لیپیدمی (اختلال در چربی خون)، بیماری های عروق قلبی، فشارخون بالا و دیابت را در PCOS افزایش می دهد. مهمترین نشانه های دیس لیپیدمی در این افراد کاهش چربی مفید خون (HDL) و افزایش تری گلیسرید است.
سبک زندگی و رژیم غذایی اولین خط درمانی PCOS محسوب می شود. انتخاب های درست و سالم از موادغذایی، می تواند مهمترین فاکتور تاثیرگذار بر کنترل مقاومت به انسولین باشد.
طبق آنالیز 3 روزه غذایی یک مطالعه، کمبود تعدادی ریزمغذی مثل کلسیم، پتاسیم، منیزیم و ویتامین D و زیادبود چربی و اسیدهای چرب، در خانم های مبتلا به PCOS دیده شده است. کمبودهای مواد مغذی را می توان با مصرف مواد غذایی شامل: لبنیات غنی شده با ویتامین D، تخم مرغ، ماهی به ویژه سالمون و ساردین، میوه ها و سبزیجات برگ سبز، حبوبات، پرهیز از مصرف غذاهای فرآوری شده(فست فودها) تامین کرد.
در صورت داشتن اضافه وزن و چاقی، برای کنترل قندخون و بهبود مقاومت به انسولین،فرد حتما باید وزن خود را کاهش دهد و به وزن ایده آل خود برسد.
در رژیم غذایی مصرفی، نسبت درشت مغذی ها بهتر است تنظیم شود و توصیه می شود 25% از کل کالری دریافتی روزانه را پروتئین، 25% چربی و 50% کربوهیدرات تشکیل دهد که با کمک متخصصین تغذیه می توان این نسبت ها را در رژیم غذایی روزانه تنظیم کرد.
توصیه می شود که موادهای غذایی با شاخص قندی و لود قندی پایین انتخاب شوند که شامل برنج قهوه ای، نان با گندم سیاه، جوی دوسر و در کل غلات سبوس دار، هویج، نخودفرنگی، حبوبات، سیب، گیلاس، گریپ فروت، گلابی، آلو. شیر و ماست کم چرب، بادام زمینی و مغزها و دانه ها هستند چراکه موادغذایی با شاخص قندی پایین در کنترل قندخون اهمیت دارد.
طبق مطالعات انجام شده در خانم های مبتلا به PCOS، رژیم های با عنوان رژیم مدیترانه ای و رژیم DASH به عنوان درمان تغذیه های این بیماران توصیه شده است. که اساس این رژیم ها بر دریافت موادغذایی زیر هستند:
1- غذاهای بر پایه سبزیجات، میوه، غلات سبوس دار، حبوبات، دانه ها، آجیل و مغزهای خوراکی (توصیه به دریافت مقدار زیاد فیبر)
2- جایگزین کردن روغن سالم مثل روغن زیتون به جای کره و چربی های با منشا حیوانی و جامد
3- محدود کردن مصرف نمک و گوشت قرمز
4- مصرف ماهی و ماکیان حداقل 2 بار در هفته
5- پرهیز از مصرف لبنیات پرچرب و فرآورده های آن و مصرف لبنیات کم چرب کمتر از2% چربی
6- داشتن فعالیت بدنی زیاد

دریافت موادغذایی که خاصیت ضدالتهابی دارند در PCOS نیز حائز اهمیت هستند؛ مثل مصرف ماهی ها، حبوبات، چای سبز، روغن زیتون، محدودیت لبنیات و گوشت قرمز پرچرب، محدودیت در اضافه کردن شکر و مصرف سبزیجات رنگی تازه.
دریافت ویتامین D و اسیدچرب امگا 3 نیز توصیه می شود (روغن زیتون، روغن ماهی، روغن بذر کتان، آووکادو، روغن کانولا از منابع طبیعی امگا3 هستند)، و مقدار مورد نیاز ویتامین D دریافتی، با توجه به سطح ارزیابی شده این ویتامین از طریق آزمایش خون، توسط پزشک معالج باید تعیین شود.
مکمل های غذایی که برای درمان PCOS در نظر گرفته می شود: استیل سیستئین (N-Acetyl Cysteine) که یک آنتی اکسیدان قوی مشتق از اسیدآمینه سیستئین است. استیل سیستئین را نمی توان به طور طبیعی در غذاها یافت ولی می توان از گوشت، تخم مرغ، لبنیات، سیر، پیاز، بروکلی، فلفل قرمز، جوی دوسر و غلات که حاوی اسیدآمینه سیستئین هستند، تامین کرد.
میواینوزیتول از دیگر مکمل های غذایی است که در روند درمان PCOS می تواند موثر واقع شود، که میوه ها، سبزی ها، دانه ها، مغزها، حبوبات نیز از منابع طبیعی اینوزیتول محسوب می شوند.

نوشته شده توسط : نسیم پیرهادی